Bijlage ‘Antwoorden en vragen’ bij mail aan de wethouder

11 januari 2021

Naar aanleiding van gesprek met Paul Hofman en Eric de Kruik, 17 dec 2020

Op 17 december 2020, spraken we elkaar over de windturbine-ontwikkelingen in de gemeente Bronckhorst. Over de communicatie daarover met de burger en over de mogelijkheden om schade aan onze leefomgeving en onze leefbaarheid te voorkomen. U hebt veel van onze vragen beantwoord.

Van sommige antwoorden zijn we geschrokken. Bij andere antwoorden hebben we nog een vraag.

 

De antwoorden die ons het meest troffen, vindt u hieronder opgesomd:

 

Verontrustende windturbine-ontwikkelingen

• Er was tot voor kort geen overleg tussen de Achterhoekse gemeenten over plannen voor grote windturbines. Het effect daarvan is gebleken voor burgers, langs de gemeentegrenzen van Bronckhorst. U las, net als wij, in de krant wat de andere gemeenten van plan zijn. Onthutsend. Anders dan de slogan van de RES Achterhoek doet vermoeden; de onderlinge verhoudingen lijken niet gebaseerd op vertrouwen of saamhorigheid.
• U ziet gelukkig de kansen van ‘Via Parijs’[1]. Bijvoorbeeld in de kracht van Bronckhorst bij CO₂-onttrekking. Nu nog een gemiste kans in de RES Achterhoek, vond u. ‘Dat mag nog een stuk ambitieuzer.’ Maar u volgt niet het volledige advies van het College van Rijksadviseurs (CRa). Het CRa pleit voor het vrijwaren van enkele gebieden in Nederland van energie-industrie, waaronder de Achterhoek. Het zijn plekken die op een andere manier bijdragen aan het klimaatakkoord: minder energieopwekking en (bijvoorbeeld) meer CO₂-onttrekking. Maar u wilt nog steeds 12 grote windturbines plaatsen, tegen dit pleidooi in.

 

Communicatie daarover met de burger

• De informatievoorziening is op dit moment heel goed, vindt u. En rond windturbine-locaties herhaalt uw adviseur zich met het zinnetje ‘Tja, we weten het nog niet, we weten echt nog niks.’ Daarmee doet u zichzelf tekort. U kunt immers vertellen wat u wel weet. U laat nu burgers puzzelen op meerdere gebiedskaarten, uit meerdere bronnen. Gewoon gebieden noemen die uitgesloten zijn van windenergie. U vertelt ons dat dit bijvoorbeeld de Heidenhoek betreft en ’t Zand. U kunt op die manier nog meer mensen geruststellen.
• Informatie moet actief en volledig zijn. Dus ook als nog niet alles duidelijk is. Dan noem je de marges (hoogte, afstand, geluidshinder, etc.) en wat er mogelijk gaat gebeuren. Informatie moet visueel zijn en begrijpelijk voor iedereen. Het moet op de deurmat vallen en integer van karakter zijn. Dus geen ‘factfull marketing’. En niet alleen maar ergens op een gemeentewebsite vindbaar. Dat is passief informeren. Mensen gaan niet zelf op zoek naar informatie, als ze niet weten dat ze iets niet weten.
• Het Bronckhorster kader voor windenergie wordt niet ter inzage voorgelegd aan de burger. Het zijn de spelregels waarmee energie-coöperaties gaan spelen. Met ingrijpende gevolgen voor de burger. Neem burgers mee in de opstelling van de spelregels en geef gelegenheid tot gezamenlijke verbetering. Wat kan er tegen zijn op ijzersterke kaders?

  

Ernstige schade aan onze leefomgeving en leefbaarheid

• We gaan gebieden aanwijzen voor grootschalige energieopwekking zonder gedegen natuur- en landschapsanalyse, “omdat Bronckhorst daarvoor te groot is”. U geeft aan dat we met de erfgoedanalyse van archeologisch bureau RAAP en met het biodiversiteitsplan[2] gebieden kunnen aanwijzen voor windturbines. Helaas is ook de kaart in het biodiversiteitsplan niet solide, volgens de opsteller. ‘We hebben onderzoek nodig om objectief te meten’, stelt hij. Maar dat is te arbeidsintensief...
• U legde uit: Om het behapbaar te maken, wijzen we eerst (mogelijke) plekken aan voor windturbines. Daarna kijken we op die plek meer in detail naar hoe we de natuur en het landschap kunnen beschermen.
• U beloofde gelukkig: We zoeken dan ook meteen de toekomstig omwonenden op, om elkaar als gelijkwaardig gesprekspartners te spreken. Dat gebeurt in onze gemeente niet pas als de initiatiefnemer al goedkeuring heeft gekregen van de gemeente (zoals in de gemeente Doetinchem), maar ver daarvoor.
• U stelt: “Sommige stukken van Bronckhorst hebben gewoon een lage landschappelijke waarde”, omdat het “agrarisch gebied” is met “ruim zicht”. “Het lijkt daar wel een polder.” “Er wonen weinig mensen en grote windturbines passen er goed in. Het is geschikt om te veranderen in een energielandschap.”
• Voor Bronckhorst maakt het niks uit wat natuur-, landbouw en landschapsorganisaties inbrengen op het niveau van de RES Achterhoek. “Wij kunnen onze eigen gemeentekaart zo inkleuren als we zelf willen.”

 

De antwoorden die vragen opriepen, vindt u hieronder opgesomd:

 

Koop duurzame energie in

We bespraken een casus met gedachtenexperiment (Stel: ‘Nieuwe afstandsnormen maken de plaatsing van windturbines in Bronckhorst onmogelijk.’) U kon helaas niets bedenken bij onze realistische casus, die we ter inspiratie aan u voorlegden. Daarbij was u wel duidelijk over één van onze ideeën:

We kunnen duurzame energie inkopen, bijvoorbeeld door te participeren in een duurzaam project voor nieuwe energie elders in Nederland. We kunnen ook Nederlandse GvO’s inkopen en daarmee nieuwe duurzame energie een boost geven. Participeren in Nederlandse opgewekte duurzame energie telt mee voor de duurzame doelstellingen van Nederland (SER energie-akkoord).

Tot onze verbazing zeiden u en uw adviseur: “Nee, dat kan niet.” Toch is het één van de opties die gedeputeerde Jan van der Meer noemt, naar aanleiding van het Gelders Klimaatplan.

Vraag 1: Kunt u nog een toelichting geven op de mogelijkheden voor ‘inkoop’ van duurzame energie?

 

Zaai geen angst

U voedt de angst bij raadsleden dat de provincie de regie gaat overnemen, als we niet positie kiezen en inzetten op grootschalig wind op land. We vinden dat opmerkelijk. Wanneer je initiatiefnemers uitnodigt om een windturbinepark (> 5 MW) neer te zetten, dan zet je automatisch de gemeente als bevoegd gezag opzij. Zo zijn nu eenmaal de regels. Kleine troost: de provincie zal niet rücksichtslos toepassen. ‘Provincies zijn gehouden hun bevoegdheid toe te passen als een initiatiefnemer een afwijzing heeft ontvangen van de gemeente. De provincie moet voor het betreffende project overigens wel menen dat sprake is van een goede ruimtelijke ordening, zoals dat op grond van de Wro moet worden aangetoond’…

Vraag 2: U geeft raadsleden het gevoel dat we ‘de provincie buiten de deur kunnen houden’.

Hoe doen we dat dan? Met het Bronckhorster plan voor 36 MW aan windenergie?

 

Deel de ontwikkelingen rond bescherming van Bronckhorster natuur en landschap

De provincie Gelderland[3] uit onomwonden haar kritiek op de Achterhoekse RES-gemeenten:

• Het bod is niet gebaseerd op mogelijk geschikte zoekgebieden.
• Er is onvoldoende aandacht voor de kwaliteit van natuur en landschap.
• Er ontbreken kaarten met voldoende detailniveau van natuur- en landschapskwaliteit.
• Er moet meer aandacht komen voor bovenlokale/grensoverschrijdende onderwerpen als landschap en kansen langs snelwegen.

 

U heeft deze kritiek inderdaad (publiekelijk) onderschreven. De vraag blijft:

I Op welke wijze gaat Bronckhorst (en de RES-regio Achterhoek) deze kritiekpunten wegnemen?

II Op welke wijze gaat Bronckhorst (en de RES-regio Achterhoek) de gebiedseigen kansen inzetten, als instrumenten voor behoud en versterking van onze natuur- en landschapswaarden én daarmee samenhangende economische belangen (toerisme, recreatie, vestigingsklimaat en wonen).

III Hoe gaat Bronckhorst (en de RES-regio Achterhoek) zorgen voor een volledige natuur- en landschapsanalyse, die daarbij onmisbaar is?

a. Voor het, in detail, in beeld brengen van onze natuur- en landschapswaarden en kwetsbaarheden

b. Voor het concreet identificeren van gebiedseigen kansen: geothermie, bodemopbouw, vernatting, bosaanplant, verduurzaming van de landbouw

c. Voor kaders voor windenergie

IV En hoe gaat de gemeente hierover communiceren naar haar burgers?

Vraag 3: Op vraag III hierboven gaf u antwoord: “Dat gaan we niet doen.” Hoe gaat u dat verdedigen bij de provincie? Verder, u kon tijdens ons gesprek nog geen antwoord geven op de andere vragen (I, II en IV). We zijn benieuwd of dat intussen wel mogelijk is?

Vraag 4: U gaf aan dat is gebleken dat geothermie waarschijnlijk niet mogelijk is in onze omgeving. Goed dat dat onderzocht wordt. Kunt u ons de researchuitkomsten en de bron toesturen?

 

Heroverweeg normen rond windturbines

Deskundigen zoals Dr. ir. J.A.P.M. de Laat spreken over de afstandsnormen tot windturbines, die in andere landen een stuk veiliger zijn dan in Nederland. Adviesbureau M+P concludeerde hetzelfde al in 2015. Met de inzichten van vandaag, die andere landen wel ter harte nemen, zijn de verschillen alleen maar groter geworden. Uw adviseur verklaarde echter dat dergelijke bronnen onwaarheden verkondigen. Hij had deskresearch gedaan, zo vertelde hij, waaruit blijkt dat de afstandsnormen rond windturbines in genoemde landen niet groter zijn dan in Nederland. Hij gaf aan dat wij deze researchuitkomsten mochten zien. Wij hebben nog niets gekregen. We zijn benieuwd.

Vraag 5: Zou u ons de genoemde deskresearch-uitkomsten nog willen toesturen?

 

Maak initiatieven voor windenergie openbaar

Initiatiefnemers benaderen de gemeente Bronckhorst. U geeft aan dat de gemeente Bronckhorst deze initiatieven nu nog zoveel mogelijk afhoudt. (Vanwege het raadsbesluit van okt 2019.) 

Vraag 6: Welke initiatieven zijn dit? En waar zijn ze (ongeveer) gesitueerd?

 

Maak kaders voor windenergie Bronckhorst openbaar

U gaf nog geen antwoord op onze vraag ‘Op welke manier en wanneer kunnen wij, als stakeholder, inzage krijgen in het op te stellen kader voor windenergie?’ In de conceptfase van het kader, in de aanloop daar naartoe en voorafgaand aan de commissievergadering. Het inzage- en inspraakproces leek nog niet helemaal helder.

Vraag 7: Kunt u onze vraag naar betrokkenheid bij het opstellen van het kader nog beantwoorden?